ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر

طبق اصل هشت قانون اساسی، امر به معروف و نهی از منکر وظیفه‌ای است که مردم نسبت به دولت و بالعکس، و مردم نسبت به مردم دارند. هدف «ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر»، احیای فریضه‌ی امر به معروف و نهی از منکر در جامعه‌ی اسلامی است. این ستاد، نهادی است که مستقیماً زیر نظر مقام معظم رهبری قرار دارد و طبق اساسنامه‌ی خود اداره می‌شود.

تشکیل ستاد امر به معروف

امام خمینی در سال ۱۳۵۸ با ارسال نامه‌ای به دولت موقت، تقاضای وزارتخانه‌ای جدا، اما در کنار دولت با عنوان (امر به معروف و نهی از منکر) نمود که این برنامه اجرایی نشد.

با انتصاب مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌ الله خامنه‌ای به عنوان جانشین امام خمینی، ایشان طی سخنانی در ماه محرم ۱۳۷۲ شمسی در جمع بسیجیان کشور، مطالب مهمی درباره‌ی هدف از قیام امام حسین علیه السلام که همانا امر به معروف و نهی از منکر بود، بیان کرد. ایشان در قسمتی از سخنان خود بحث تهاجم فرهنگی، غارت فرهنگی و شبیخون فرهنگی را مطرح و بعد از آن، احیای دو فریضه‌ی امر به معروف و نهی از منکر را در کشور خواستار شد.

بعد از سخنرانی مقام معظم رهبری، جلسه‌ای با حضور تعدادی از بزرگان کشور، از ‌جمله: حجة الاسلام محسن قرائتی، آیت‌الله احمد جنتی، آیت‌الله رئیسی، زرگر، محمدی عراقی … در حضور مقام معظم رهبری تشکیل ‌شد و ایشان طی حکمی دستور تشکیل ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر را صادر و آیت‌الله جنتی را به عنوان مسئول ایجاد تشکیلات امر به معروف و نهی از منکر انتخاب نمود. مقام معظم رهبری طی سخنانی، افراد حاضر در جلسه را بهترین افراد برای احیای امر به معروف و نهی از منکر خطاب می‌کند؛ متعاقب آن ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر تشکیل شد.

همچنین بنا به دستور مقام معظم رهبری، هفته‌ی اول ماه محرم، به نام «هفته امر به معروف و نهی از منکر» نامگذاری شده است.

وظایف و مسئولیت‌های ستاد

ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر، تلاش می‌کند با سه عنصر «فرهنگ ‌سازی»، «الگوسازی» و «رفتارسازی» روحیه‌ی مسئولیت‌پذیری اجتماعی را در مردم ارتقا و تقویت کند؛ بدین ترتیب که اگر کسی در جامعه کار خیری انجام داد، باید از او تقدیر و تشکر شود تا زمینه‌ای برای ترویج خوبی‌ها در جامعه گردد و بالعکس اگر منکری از کسی سر بزند، افراد جامعه در خود احساس مسئولیت کرده و نهی‌ از منکر کنند.

وظایف ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر بدین شرح است:

• تدوین خط‌مشی‌های اساسی جهت ترویج معروف و مبارزه با منکر و پرداختن به رفع علل و ریشه‌های مشکل
• تبیین موارد معروف که لازم است در ترویج آن فعالیت‌های لازم صورت پذیرد.
• تبیین موارد منکر و علل آن که لازم است جامعه را از آن بر حذر داشت.
• داشتن ارتباط مستمر با مقام معظم رهبری و کسب نظر در موارد مربوطه
• بررسی قوانین و برنامه‌های اقتصادی‌ ـ‌ فرهنگی از نظر تأثیر بر وضعیت جامعه
• ترویج معروف و محدودشدن منکر و ارائه‌ی پیشنهاد به مراجع مربوطه
• استفاده از کلیه‌ی امکانات دولتی ـ مردمی و تشکیلات رسمی کشور در اجرای طرح‌ها و پروژه‌های مربوطه
• تهیه‌ی استاندارد و الگوهای رفتاری برای کارکنان و مسئولین نظام و ایجاد انگیزه‌ی لازم در کلیه‌ی سطوح جامعه، اعم از سازمان‌های دولتی و غیردولتی، مؤسسات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و خانواده‌ها در اجرای فریضه‌ی امر به معروف و نهی از منکر از طریق تمهیدات مقتضی.

وظایف «دبیرخانه‌ی ستاد» احیای امر به معروف و نهی از منکر عبارت است از:

• اخبار و آمار مربوط به خصوصیات گروه‌ها و دستجات را در چگونگی اجرای معروف و پرهیز از منکر جمع‌آوری کند.
• تهیه‌ی پیش‌نویس خط‌مشی‌های اساسی جهت ترویج معروف و مبارزه با منکر
• انجام مطالعات و اجرای پژوهش‌هایی برای طبقه‌بندی و تعیین اولویت در موارد معروف و منکر
• نظارت بر امور واحدهای ستاد در استان‌ها

وظایف «دبیر کل ستاد» عبارت است از:

• تهیه‌ی سیاست‌ها و خط‌مشی فعالیت‌های ستاد و ارائه به شورا یا ریاست ستاد، جهت بررسی و تصویب
• نظارت بر امور دبیرخانه و معاونت‌ها
• تهیه‌ی برنامه‌های مناسب برای رسانه‌های جمعی به منظور آگاه ساختن مردم نسبت به برنامه‌ها و فعالیت‌های ستاد

وظایف «دفتر ستاد» عبارت است از:

تنظیم برنامه‌ی ملاقات‌ها، تشکیل جلسات رئیس و دبیرکل ستاد، پیگیری مکاتبات و امور ارجاعی، نظرسنجی از اقشار مختلف مردم درباره‌ی فعالیت‌های ستاد، جمع‌آوری نظرات مردم درباره‌ی فعالیت‌های ستاد، طبقه‌بندی، ثبت بایگانی کلیه‌ی اسناد... . دفتر ستاد شامل اداره‌ی امور دفتری، اداره‌ی امور روابط عمومی و اداره‌ی دبیرخانه می شود.

ساختار و تشکیلات ستاد

• ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر، بخشی به نام «دفتر امور بانوان» دارد که در 1380/6/6 تشکیل شد که هدف آن احیای فریضه‌ی امر به معروف و نهی از منکر در جامعه‌ی زنان کشور است و وظیفه‌ی آن عبارت است از: شناسایی مجامع، اصناف و هیئت ویژه‌ی بانوان و تهیه‌ی بانک اطلاعاتی مورد نیاز، ترویج معروف و نهی منکرات در میان بانوان...
• دفتر «اطلاعات و برنامه‌ریزی» از دیگر بخش‌های این ستاد است که هدف آن، تهیه و تنظیم تشکیلات، سیستم‌ها، روش‌ها و برنامه‌های لازم جهت تحقق هدف‌های ستاد از طریق هماهنگی، تلفیق و هدایت برنامه‌ها و بررسی و تدوین بودجه و برآورد منابع مالی و سرمایه‌ای لازم و فراهم ساختن آمار و اطلاعات با بهره‌گیری از خدمات متناسب با امکانات، سیاست‌ها و مشی‌های اصولی ستاد است.
• بخش دیگر «ستاد دفتر امور استان‌ها و نظارت و پیگیری و ارزشیابی» است که بررسی و هماهنگی عوامل اجرایی طرح‌ها و مصوبات در دستگاه‌های اجرایی و گزارش آنان به دفتر اطلاعات و برنامه‌ریزی و دبیرکل ستاد و معاونت‌ها و... را بر عهده دارد.
• بخش دیگر «معاونت فرهنگی» است که هدف آن، هدایت و حمایت از فعالیت‌های فرهنگی و ایجاد ارتباط و هماهنگی با مراکز فرهنگی، هنری... کشور جهت احیای امر به معروف و نهی از منکر و نظارت بر اجرای برنامه‌ها بر اساس اهداف و سیاست‌های ستاد می‌باشد.
• «معاونت ادارات و کارخانجات» از دیگر معاونت‌های این ستاد است که هدف آن هدایت، حمایت و هماهنگی ادارات و کارخانه‌ها جهت احیای امر به معروف و نهی از منکر و نظارت بر اجرای برنامه‌ها بر اساس اهداف و سیاست‌های ستاد است.
• بخش دیگر «معاونت تشکل‌های مردمی» است که هدف آن هدایت، حمایت، هماهنگی انجمن‌ها، مساجد، گروه‌ها، اصناف، سازماندهی حزب‌الله در جهت احیای امر به معروف و نهی از منکر و نظارت بر اجرای برنامه‌ها بر اساس اهداف و سیاست‌های ستاد می‌باشد.
• بخش دیگر «معاونت سازمان‌های اجرایی» است که هدف آن همکاری و هماهنگی قوه‌ی قضائیه، ارگان‌های قضایی کشور، نیروی انتظامی، نیروی مقاومت بسیج، پاسداران انقلاب اسلامی و کلیه‌ی دستگاه‌های مسئول برخورد با منکرات در کشور و استفاده از اطلاعات آنان جهت احیای امر به معروف و نهی از منکر در جامعه بر اساس اهداف و سیاست‌های ستاد می‌باشد.
• بخش دیگر «معاونت اداری و مالی» ستاد است که هدف آن برنامه‌ریزی، سازماندهی، نظارت و کنترل فعالیت‌های پرسنلی، خدماتی، تدارکاتی و مالی ستاد در راستای خط‌مشی و سیاست‌های ستاد است.
• مسئولیت نهایی کلیه‌ی فعالیت‌های دبیرخانه‌ی ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر، با دبیرکل ستاد است که مستقیماً از طرف نماینده‌ی مقام معظم رهبری (رئیس ستاد) منصوب می‌شود و ریاست ستاد، از بدو تشکیل (۱۳۷۲) تاکنون به عهده‌ی آیت‌الله جنتی است.

منابع

• مرکز اسناد انقلاب اسلامی، فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی، مدخل "ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر" از مجتبی پیرهادی، در دسترس در پایگاه دانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران، بازیابی: ۲۰ مهرماه ۱۳۹۲.